3. Inzet wijkverpleging

Praktische tips en handvatten

Als wijkverpleegkundige kan je in situaties terecht komen waarin het lastig is om te bepalen op welke wijze je kan omgaan met de persoon met dementie en hoe je de zorg op juiste wijze kan geven. Onderstaand enkele handvatten die kunnen helpen om met (personen met) dementie om te gaan:

• Leef je in: afwijkend gedrag van de persoon met dementie heeft vrijwel altijd een oorzaak; mensen begrijpen alledaagse gebeurtenissen bijvoorbeeld niet meer of interpreteren zaken anders dan bedoeld. Wanneer je dit kan achterhalen, begrijp je ook de oorzaak van het soms afwijkende gedrag. Het is dan belangrijk om samen met de persoon met dementie deze oorzaak proberen weg te nemen. Als dit lukt zal dit duidelijkheid, overzicht en rust geven aan de persoon met dementie en kan je als wijkverpleegkundige gerichte zorg en ondersteuning bieden.

• Sluit aan bij de wensen en behoeften: mensen met dementie kunnen hele andere behoeften hebben dan van tevoren soms wordt ingeschat. Wanneer er niet naar de behoeften wordt geluisterd, kan dit tot onbegrip en onrust leiden. Het is dus belangrijk om met de persoon met dementie te bespreken waar diegene behoefte aan heeft en op basis daarvan je zorg af te stemmen. 

• Neem niet onnodig handelingen over: zelfredzaamheid is altijd belangrijk in de zorgverlening, maar zeker bij mensen met dementie. Wanneer zij bepaalde handelingen niet zelf meer uitvoeren, vergeten zij hoe ze dit moeten doen en is het vaak erg moeilijk om weer aan te leren. Wanneer een persoon met dementie niet goed meer weet hoe een handeling uit te voeren, kan het helpen om deze voor te doen. De persoon met dementie kan dit dan nadoen en is dan soms toch in staat de handeling zelfstandig uit te voeren. Er zijn diverse hulpmiddelen om het leven van de persoon met dementie te vergemakkelijken. Denk hierbij aan een dementieklok en een makkelijke agenda. Raadpleeg de thuisleefgids voor meer hulpmiddelen. Ook een ergotherapeut kan meedenken in wat past bij de cliënt.

• Voorkom corrigeren en testen: als de persoon met dementie iets zegt dat niet klopt, verbeter dit dan niet, maar laat de persoon in zijn waarde. Corrigeren is vaak goed bedoeld, maar kan het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van de persoon met dementie schaden. Ook is het belangrijk om geen 'testende' vragen te stellen als 'Wat heeft u gisteren gegeten?' of 'Welke collega was gisteren bij u?'. Deze vragen kunnen confronterend zijn en hebben negatief effect op de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van de persoon met dementie. 

Integrale samenwerking

Speerpunten bij integrale samenwerking zijn bevordering van zelfregie, het behoud van mogelijkheden en het vertragen van cognitieve en/of fysieke achteruitgang en functieverlies, met een optimale afstemming tussen de betrokken disciplines. De inzichten en werkwijzen van de verschillende zorgverleners dienen geïntegreerd te worden zodat een multidisciplinaire aanpak ontstaat waarbij behandelstrategieën of werkaanpakken elkaar niet overlappen of doorkruisen. Een MDO (multidisciplinair overleg) kan hieraan bijdragen. In de dagelijkse zorg worden - afhankelijk van de individuele behoeften, stemming, voorkeuren en mogelijkheden - elementen uit de verschillende psychosociale en paramedische methoden gecombineerd.

Bij de inzet van een professional kies je voor een expertise in de geriatrie / dementie en maak je vooraf een inschatting of een professional qua persoonlijkheid aansluit bij de persoon met dementie. 

• Casemanager dementie informeert, begeleidt, denkt mee, adviseert en regelt zorg. De casemanager helpt om te gaan met de ziekte en met de gevolgen ervan in het dagelijks leven. Regio's en zorgaanbieders hebben deze professional op verschillende manieren ingebed binnen het zorgnetwerk.

• Ergotherapeut helpt de persoon met dementie en diens mantelzorger bij het kunnen uitvoeren van betekenisvolle activiteiten die een probleem zijn in en om huis. 

• Fysiotherapeut helpt de persoon met dementie bij moeite met bewegen of pijn. Draagt bij aan behoud / verbetering van conditie. 

• Logopedist kan ingezet worden bij spraak- en/of taalproblemen, kauwproblemen, slikproblemen of afweergedrag bij eten en drinken.

• Diëtist ondersteunt bij het behoud van goede voeding en het voorkomen of verhelpen van voedingsproblemen.

• Dagbesteding contacten met anderen, hobby’s en een fijne invulling van de dag zijn belangrijk. De invulling van de dag sluit aan op wat iemand nog kan en wil. Het geeft regelmaat en steun en neemt ook de mantelzorger zorg uit handen, zodat deze tijd heeft om even bij te komen of om zelf iets te gaan doen. Voor beide is het goed als de persoon met dementie zo actief mogelijk blijft. 

• Huishoudelijke hulp ondersteunt als de persoon met dementie niet meer in staat is om het huis te onderhouden of om de mantelzorgverlener te ontlasten. De huishoudelijke hulp heeft een goede signalerende functie.  Laagdrempelig contact met de huishoudelijk hulp kan bijdragen aan het monitoren van de situatie. 

• Creatieve therapie / muziektherapie / psychomotorische therapie kan worden ingezet om een persoon met dementie te stimuleren, te helpen ontspannen, of onrust en angst te verminderen. Dit ondersteunt vooral als de therapie is afgestemd op de voorkeuren van de persoon met dementie. 

• Welzijnsorganisaties kunnen ingezet worden om bijvoorbeeld eenzaamheid te verminderen door middel van het maatjesproject en/of inzet vrijwilligers.  

Daarnaast kunnen hulpmiddelen goed ondersteunen bij de zorg.

Verdiepingstip

• Uitleg over MDO

• ´Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers’ (EDOMAH; Graff et al., 2010).

Geef hier je feedback op dit onderdeel!